ਭਾਈ ਝੰਡਾ ਸਿੰਘ ਠੱਠਾ ਜੀ – ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਕੇ ਦੇ ਨਿਧੜਕ ਸੂਰਮੇ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿਹਾੜੇ 'ਤੇ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ
ਨਾਮਧਾਰੀ ਪੰਥ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਝੰਡਾ ਸਿੰਘ ਠੱਠਾ ਜੀ ਦਾ ਨਾਮ ਸਦਾ ਲਈ ਸੋਨੇ ਦੇ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿਡਰਤਾ, ਅਟੱਲ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਅਤੇ ਧਰਮ ਲਈ ਜੀਵਨ ਨਿਛਾਵਰ ਕਰਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ, ਅੱਜ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਕੇ ਦਾ ਪਿਛੋਕੜ
ਸਨ 1864-65 ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪਰਿਕ੍ਰਮਾ ਨਾਲ ਬਾਹਰਲੇ ਪਾਸੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਕੂਮਤ ਨੇ ਇਕ ਬੁੱਚੜਖਾਨਾ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਪਵਿੱਤਰ ਸਰੋਵਰ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ। ਕਾਂ ਅਤੇ ਇੱਲਾਂ ਮਾਸ ਤੇ ਹੱਡੀਆਂ ਚੁੱਕ ਕੇ ਉੱਪਰੋਂ ਲੰਘਦੀਆਂ ਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਉਹ ਸਰੋਵਰ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਮਾਸ ਦੀ ਬਦਬੂ ਕਾਰਨ ਸੰਗਤ ਲਈ ਪਰਿਕ੍ਰਮਾ ਤੋਂ ਲੰਘਣਾ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਗੌ-ਹੱਤਿਆ ਅਤੇ ਗਊ ਮਾਸ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਵਿਕਰੀ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ, ਜੋ ਸਾਰੀ ਨਾਮਧਾਰੀ ਸੰਗਤ ਦੇ ਮਨਾਂ ਨੂੰ ਝੰਝੋੜ ਰਹੀ ਸੀ।
ਸਤਿਗੁਰੂ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕੋਲ ਹਾਜ਼ਰੀ
ਭਾਈ ਝੰਡਾ ਸਿੰਘ ਠੱਠਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਮਿਹਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਮਲੇਰਕੋਟਲੇ ਵਿਖੇ ਸ੍ਰੀ ਸਤਿਗੁਰੂ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕੋਲ ਜਾ ਕੇ ਇਹ ਸਾਰਾ ਹਾਲ ਦੱਸਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦਰਸਾਇਆ ਕਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕਾਰਵਾਈ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਹੀ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਵੀ ਚੁੱਪ ਹੈ। ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਸ ਵੇਲੇ ਹਿੰਸਕ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਅੰਦਰੋਂ-ਅੰਦਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਰਾਜ ਵਿਰੁੱਧ ਵੱਡੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਸਨ।
ਯੋਧਿਆਂ ਦੀ ਤਿਆਰੀ
ਭਾਵੇਂ ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਸਿੱਧਾ ਹੁਕਮ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਤਮਿਕ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਨਾਲ ਭਾਈ ਝੰਡਾ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਮਿਹਰ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਾਥੀ ਧਰਮ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਏ। ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਦੀ ਦੁਕਾਨ 'ਤੇ ਮਿਲ ਕੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ।
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦਾ ਹਮਲਾ
14 ਜੂਨ 1871 ਦੀ ਅੱਧੀ ਰਾਤ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੂਰਮਿਆਂ ਨੇ ਬੁੱਚੜਖਾਨੇ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਕੇ ਗੌ-ਹੱਤਿਆ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਰਾਜ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਸੁਚਿੰਤਿਤ ਅਤੇ ਜਨਹਿਤ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਪਹਿਲੀ ਵੱਡੀ ਮੁਹਿੰਮ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਆਗਾਮੀ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਤੀਬਰਤਾ ਦਿਤੀ।
ਸ਼ਹਾਦਤ
ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, ਭਾਈ ਝੰਡਾ ਸਿੰਘ ਠੱਠਾ ਜੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਹੋਏ। 11 ਅਗਸਤ 1873 ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਅਤੇ ਉਹ ਧਰਮ, ਗੌ-ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਲਈ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ।